System net-billingu odgrywa kluczową rolę w rozliczeniach prosumentów energii odnawialnej, zwłaszcza właścicieli instalacji fotowoltaicznych. W 2025 roku wprowadzono kolejne zmiany, które wpłynęły na sposób wyceny i rozliczania energii oddawanej do sieci. Po rekordowo niskich cenach w drugiej połowie 2024 roku, początek 2025 przyniósł zauważalne podwyżki, co wynikało m.in. z mniejszej produkcji energii ze słońca w okresie zimowym. Przyjrzyjmy się aktualnym stawkom sprzedaży energii, czynnikom wpływającym na ich wahania oraz prognozom na kolejne miesiące. Omówimy również nowe regulacje, w tym zmiany w sposobie rozliczeń i potencjalne konsekwencje dla prosumentów.
Net-billing – na czym polega?
Net-billing to system rozliczania prosumentów polegający na wartościowym rozliczeniu nadwyżek wyprodukowanej energii. Energia elektryczna wprowadzona do sieci przez prosumenta przeliczana jest na wartość pieniężną (złotówki), która trafia na wirtualne konto prosumenckie. Zgromadzone środki (tzw. depozyt prosumencki) można wykorzystać na opłacenie energii pobranej z sieci w ciągu kolejnych 12 miesięcy, a po upływie roku niewykorzystana nadwyżka jest zwracana prosumentowi w wysokości 20% jej wartości. Dzięki temu prosument płaci zasadniczo tylko za różnicę między energią pobraną a oddaną do sieci, ponosząc pełne koszty dystrybucji jedynie dla energii pobranej z sieci.
W Polsce system net-billingu został wprowadzony z dniem 1 kwietnia 2022 r. dla nowych mikroinstalacji prosumenckich, zastępując wcześniejszy system opustów (net-metering). Obejmuje on zatem właścicieli instalacji zgłoszonych po 31 marca 2022, podczas gdy prosumenci przyłączeni wcześniej wciąż mogą korzystać z opustów (chyba że dobrowolnie przejdą na net-billing). Początkowo rozliczenie net-billing opierało się na średniej miesięcznej cenie rynkowej energii (RCEm) publikowanej przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne, jednak od 1 lipca 2024 r. cena energii wprowadzanej do sieci jest wyznaczana dla godzinowych okresów rozliczeniowych. Oznacza to, że wartość oddanej energii zależy od bieżącej ceny na giełdzie w danej godzinie. W planach jest dalsze uszczegółowienie rozliczeń – wprowadzenie okresów 15-minutowych – co omówimy w dalszej części.
Aktualne ceny sprzedaży energii w 2025 roku
Obowiązujące ceny sprzedaży energii w net-billingu podlegają dużym wahaniom sezonowym i rynkowym. W praktyce na początku 2025 roku ceny te znalazły się na wysokim poziomie – średnia miesięczna cena energii oddawanej przez prosumentów (RCEm) za styczeń 2025 r. wyniosła 480,01 zł/MWh (około 0,48 zł/kWh). Dla porównania zaledwie kilka miesięcy wcześniej notowano rekordowo niskie wartości: we wrześniu 2024 r. średnia cena wyniosła tylko 220,56 zł/MWh.
Następnie w kolejnych miesiącach jesienno-zimowych nastąpił znaczny wzrost cen – w październiku 2024 r. było to już 285,58 zł/MWh, w listopadzie 399,84 zł/MWh, a w grudniu 2024 r. 468,28 zł/MWh. Osiągnięty w styczniu 2025 r. poziom ~480 zł/MWh jest najwyższą wartością od półtora roku (poprzednio tak wysokie ceny notowano w kwietniu 2023).
Warto podkreślić, że dzięki najnowszym regulacjom realnie prosumenci otrzymują jeszcze nieco wyższą wartość za oddaną energię, niż wskazywałaby sama cena rynkowa. Od 2025 roku do rozliczeń wprowadzono bowiem współczynnik korekcyjny – mnożnik 1,23, który podnosi wartość energii oddanej do sieci o 23%. Oznacza to, że faktycznie zasilenie konta prosumenta za energię oddaną np. w styczniu 2025 r. odpowiadało ok. 590 zł/MWh zamiast 480 zł/MWh. Niemniej jednak sama rynkowa cena energii (bez tego współczynnika) pozostaje kluczowym wskaźnikiem opłacalności i podlega ona dynamicznym zmianom w ciągu roku.
Czynniki wpływające na wzrost lub spadek cen energii w net-billingu
Ceny sprzedaży energii w systemie net-billing są zmienne i zależą od wielu czynników. Na wysokość stawek wpływają zarówno czynniki sezonowe, jak i uwarunkowania rynkowe. Przyjrzyjmy się najważniejszym z nich.
Generacja z fotowoltaiki (podaż OZE)
Największy wpływ na wahania cen energii w systemie net-billing ma sezonowość produkcji z fotowoltaiki. Prosumenci net-billing to w ponad 99% posiadacze instalacji PV, stąd nadpodaż lub niedobór energii słonecznej silnie przekłada się na ceny na rynku hurtowym. Im większa generacja z PV trafia do sieci, tym niższe ceny energii na giełdzie, a tym samym mniej korzystne warunki rozliczeń dla prosumentów oddających prąd do sieci.
Latem, w słoneczne dni, w południowych godzinach fotowoltaika może pokrywać znaczną część zapotrzebowania – przykładowo w lecie 2024 r. instalacje PV w Polsce dostarczały ponad 2 TWh energii miesięcznie, co istotnie obniżało ceny energii elektrycznej w kraju. Natomiast zimą produkcja PV jest znikoma (w grudniu 2024 r. tylko ok. 0,2 TWh), przez co jej wpływ na rynek jest mniejszy i ceny utrzymują się na wyższym poziomie. Zależność tę wyraźnie widać w danych: we wrześniu 2024 (koniec lata) cena w net-billingu spadła do ~220 zł/MWh, podczas gdy w grudniu 2024 (okres zimowy) wzrosła do ~470 zł/MWh.
Innymi słowy – im więcej słońca i energii z PV w systemie, tym tańsza energia na rynku, natomiast niedobór energii słonecznej (np. w pochmurne, krótkie dni zimowe) skutkuje wyższymi cenami.
Popyt na energię i warunki pogodowe
Poza podażą ze źródeł OZE, na ceny wpływa ogólny bilans popytu i podaży w systemie. Zimą zapotrzebowanie bywa wysokie (długie noce, ogrzewanie elektryczne tam gdzie występuje, zwiększone zużycie wieczorami), co w połączeniu z niską produkcją PV daje presję wzrostową na ceny. Latem zapotrzebowanie bywa relatywnie mniejsze (brak zapotrzebowania na ogrzewanie, krótsze okresy oświetlenia sztucznego), a jednocześnie szczytowa generacja z OZE (fotowoltaika, ale też często silny wiatr) powoduje nadwyżki podaży energii, obniżając ceny na giełdzie. W efekcie okresy letnie cechują się niższymi cenami hurtowymi, co przekłada się na niższe stawki net-billingu dla prosumentów, natomiast w szczytach zapotrzebowania (np. zimowe wieczory) ceny rosną.
Ceny paliw i czynniki rynkowe
Niezależnie od pogody, bardzo istotnym czynnikiem kształtującym ceny energii (a więc i stawki net-billingu) są ceny paliw konwencjonalnych oraz sytuacja geopolityczna. Polski rynek energii jest powiązany z europejskim, dlatego kryzysy paliwowe czy zmiany cen gazu ziemnego i węgla bezpośrednio wpływają na hurtowe ceny prądu w Polsce. Przykładowo pod koniec 2022 roku, gdy w Europie panował kryzys energetyczny wywołany gwałtownym wzrostem cen gazu po rosyjskiej agresji na Ukrainę, ceny energii osiągały rekordowe poziomy – w grudniu 2022 r. średnia cena w net-billingu wyniosła aż 723,49 zł/MWh. Rok później, w grudniu 2024 r., sytuacja na rynkach paliw uspokoiła się i cena spadła do 470,23 zł/MWh
Wysokie ceny uprawnień do emisji CO₂ czy awarie dużych jednostek wytwórczych również mogą windować hurtowe ceny energii. Z drugiej strony, zwiększająca się z roku na rok moc zainstalowana OZE (np. fotowoltaika w Polsce przekroczyła już 20 GW mocy pod koniec 2024 r.) powoduje, że w miesiącach sprzyjających produkcji odnawialnej coraz częściej występują nadwyżki energii obniżające ceny, a nawet epizody ujemnych cen na giełdzie w środku dnia.
Prognozy cen na kolejne miesiące 2025 roku
Obecny trend wzrostowy, obserwowany w okresie zimowym, prawdopodobnie ulegnie odwróceniu wraz z nadejściem bardziej nasłonecznionych miesięcy. Eksperci przewidują, że w kolejnych miesiącach 2025 roku – wraz ze zwiększającą się produkcją energii z fotowoltaiki – wartości energii w net-billingu znów spadną.
Już w marcu można spodziewać się wyraźnego wzrostu wolumenu energii słonecznej trafiającej do sieci, co powinno przełożyć się na obniżenie średnich cen rynkowych w tym okresie. W miesiącach letnich udział fotowoltaiki w krajowym miksie może być nawet około 10 razy wyższy niż zimą, co oznacza znacznie większą podaż taniej energii w ciągu dnia. W konsekwencji latem 2025 r. ceny sprzedaży energii w net-billingu mogą ponownie osiągać bardzo niskie poziomy, zbliżone do tych notowanych w lecie poprzedniego roku (rzędu 200–300 zł/MWh, o ile warunki pogodowe będą sprzyjać produkcji z PV). Można zatem oczekiwać powtórzenia sezonowego cyklu: niższe ceny wiosną i latem, a następnie potencjalny wzrost jesienią i zimą.
Oczywiście wiele zależeć będzie od bieżącej sytuacji rynkowej – ewentualne nadzwyczajne czynniki (np. kolejne skoki cen gazu, długotrwała susza lub odwrotnie, nadzwyczaj wietrzna pogoda) mogą te prognozy zmodyfikować. Niemniej, przy założeniu braku niespodzianek, trend coraz tańszej energii w miesiącach słonecznych wydaje się nieunikniony z uwagi na rosnącą rolę fotowoltaiki.
Warto zaznaczyć, że planowane wprowadzenie rozliczeń 15-minutowych (opisane poniżej) nie tyle wpłynie na poziom średnich cen, ile na ich zmienność i dokładność odwzorowania sytuacji rynkowej. Bardziej precyzyjne przedziały czasowe mogą skutkować jeszcze niższymi cenami w krótkich okresach nadpodaży (np. w szczycie produkcji PV w południe) i wyższymi w okresach niedoboru, co dodatkowo motywuje prosumentów do zarządzania zużyciem energii zgodnie ze zmienną podażą.
Możliwe zmiany w regulacjach prawnych dotyczących net-billingu
System net-billingu jest stale udoskonalany, aby zwiększyć jego opłacalność i dostosować go do realiów rynku energii. Pod koniec 2024 roku ustawodawca wprowadził szereg ważnych zmian dla prosumentów rozliczających się w net-billingu. Oto najważniejsze z nich oraz planowane zmiany w 2025 roku:
Przywrócenie rozliczenia miesięcznego (RCEm) dla wybranych prosumentów
Prosumenci, którzy rozpoczęli wytwarzanie energii przed 1 lipca 2024 r., otrzymali możliwość powrotu do systemu rozliczeń opartego na średniej cenie miesięcznej RCEm. Zmiana ta ma charakter opcjonalny – prosument może pozostać przy dynamicznych cenach godzinowych (RCE) lub wybrać rozliczenie miesięczne. Rozwiązanie to chroni wcześniejszych prosumentów przed ryzykiem niższych cen godzinowych (np. w słoneczne dni z nadpodażą energii). Aby skorzystać z tej opcji, prosument musi złożyć odpowiednie oświadczenie u swojego sprzedawcy energii.
Współczynnik korekcyjny 1,23 zwiększający wartość energii
Nowelizacja ustawy OZE wprowadziła podwyższenie wartości oddawanej energii o 23%. Oznacza to, że każda 1 kWh wprowadzona do sieci przez prosumenta w net-billingu jest rozliczana tak, jak gdyby było to 1,23 kWh. Ten współczynnik korekcyjny podnosi saldo depozytu prosumenckiego i bezpośrednio zwiększa przychody prosumenta za sprzedaną energię już od rozliczeń za początek 2025 roku.
Wyższy zwrot niewykorzystanych środków z depozytu
W ramach zachęty do pozostania przy dynamicznych cenach prosumentom z grupy powyżej (tj. z instalacjami sprzed lipca 2024), którzy zdecydują się przejść z powrotem z RCEm na rozliczenia godzinowe RCE, przysługuje podwyższony zwrot niewykorzystanych środków po 12 miesiącach. Zamiast dotychczasowych 20%, mogą oni otrzymać zwrot 30% wartości niewykorzystanej nadwyżki z depozytu prosumenckiego. Dla pozostałych prosumentów (rozliczających się miesięcznie RCEm lub tych, którzy od początku są na RCE) zwrot pozostaje na poziomie 20%. Dzięki temu mechanizmowi prosumenci mają dodatkową motywację, by korzystać z cen dynamicznych i bilansować energię w skali roku.
Rozliczenia kwartalne (15-minutowe)
Obecnie ceny energii w net-billingu aktualizowane są co godzinę, jednak planowane jest przejście na rozliczenia co 15 minut. Zmiana ta wynika z dostosowania polskiego rynku do jednolitego europejskiego rynku dnia następnego (Single Day-Ahead Coupling). Operator giełdy (TGE) zapowiedział wdrożenie produktów 15-minutowych na rynku od 11 czerwca 2025 r. (z pierwszą dostawą energii następnego dnia). Po wejściu tej zmiany ceny energii RCE stanowiące podstawę rozliczeń prosumentów będą wyznaczane dla każdego kwadransa, a nie dla godziny jak dotychczas. W praktyce zwiększy to dokładność wyceny energii i lepiej odzwierciedli krótkotrwałe wahania podaży oraz popytu.
Według TGE, 15-minutowa periodyczność ma umożliwić lepszą integrację OZE i promować elastyczność rynku, przynosząc korzyści uczestnikom dzięki bardziej precyzyjnemu ustalaniu cen. Dla prosumentów oznacza to potrzebę jeszcze uważniejszego śledzenia cen w ciągu doby – np. okresy najtańszej energii mogą być krótsze, ale też częstsze w dni o dużej produkcji ze słońca i wiatru.
Ochrona przed ujemnymi cenami energii
Wprowadzenie cen dynamicznych rodziło pytania o sytuacje, gdy ceny na giełdzie spadają poniżej zera (co przy rosnącej podaży OZE zaczyna się okazjonalnie zdarzać). Ustawodawca przewidział jednak mechanizm ochronny: zgodnie z art. 4b ust. 2 pkt 2 ustawy o OZE, ujemne ceny energii oddawanej do sieci są dla prosumentów zastępowane wartością zero. Oznacza to, że prosument nie będzie musiał dopłacać do oddawanej energii, nawet jeśli na rynku hurtowym cena byłaby ujemna – w najgorszym razie nie uzyska za nią wynagrodzenia. W takich chwilach najbardziej opłacalną strategią jest zwiększenie autokonsumpcji (wykorzystanie energii we własnym zakresie), aby zminimalizować wolumen oddawany do sieci przy zerowej cenie.
Co więc będzie z tym całym net-billingiem?
System net-billingu w 2025 roku wyraźnie ewoluuje więc w kierunku większej dynamiki i precyzji rozliczeń, a jednocześnie wprowadzane są mechanizmy łagodzące negatywne skutki dla prosumentów. Fotowoltaika odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu cen – jej wysoka produkcja obniża ceny rynkowe energii, co wymaga od prosumentów świadomego planowania zużycia i wielkości instalacji.
Aktualne ceny sprzedaży energii w net-billingu są relatywnie wysokie (ze względu na okres zimowy), jednak wraz ze zbliżającym się sezonem letnim prawdopodobne są spadki tych stawek. Dzięki zmianom regulacyjnym (m.in. współczynnik 1,23 oraz możliwość wyboru sposobu rozliczeń) prosumenci mają szansę lepiej dostosować się do nowych warunków. Dalsze miesiące 2025 przyniosą pierwsze doświadczenia z rozliczeniami 15-minutowymi, co będzie kolejnym krokiem milowym w rozwoju rynku prosumenckiego i integracji odnawialnych źródeł energii z systemem elektroenergetycznym.
