W ostatnich latach zima w Polsce zdecydowanie nie należy do najsurowszych. Długotrwałe opady śniegu zdarzają się rzadko, a ujemne temperatury w większości regionów utrzymują raptem kilka dni. Mimo to, zwłaszcza w południowej części kraju, zdarzają się dłuższe epizody śnieżne, kiedy jest mroźno i biały puch gromadzi się na powierzchniach płaskich naszego domu. W takich okresach każdy właściciel fotowoltaiki z pewnością przynajmniej raz zadał sobie pytanie: powinienem usunąć śnieg zalegający na panelach fotowoltaicznych, czy lepiej poczekać, aż sam stopnieje? A jeśli trzeba działać, to po jakim czasie i w jaki sposób bezpiecznie odśnieżać panele? Spróbujmy rozwiać wszelkie wątpliwości.
Czy panele fotowoltaiczne są mniej skuteczne zimą?
Krótka odpowiedź brzmi: nie. Natomiast nieco dłuższa: to zależy, co mamy na myśli. Panele fotowoltaiczne mogą być mniej skuteczne zimą, ale głównie z powodu mniejszej ilości dostępnego światła słonecznego, a nie samych niskich temperatur. Ujemne temperatury mogą nawet korzystnie wpływać na wydajność paneli.
Zacznijmy od tego, że zimą dni są krótsze, a słońce znajduje się niżej na niebie. Oznacza to mniej godzin światła słonecznego i niższy kąt padania promieni, co z kolei prowadzi do mniejszej ilości energii produkowanej przez panele. To naturalne zjawisko, z którym właściciele fotowoltaicznych borykają się nie tylko zimą – również jesienią czy nawet w wyjątkowo kapryśnym sezonie wiosenno-letnim, gdy dominują dni pochmurne, do naszych paneli dotrze znacznie mniej promieni słonecznych.
Niskie temperatury same w sobie nie obniżają jednak wydajności paneli – wręcz przeciwnie. Panele fotowoltaiczne działają bardziej efektywnie w chłodniejszych warunkach. Wysoka temperatura powoduje wzrost oporu elektrycznego, co zmniejsza efektywność konwersji światła w energię elektryczną. W niższych temperaturach opór elektryczny jest mniejszy, co zwiększa sprawność paneli.
Poważniejszym problemem mogą być natomiast śnieg i lód bezpośrednio zalegające na panelach. Panele fotowoltaiczne pokryte śniegiem przez dłuższy czas mogą doprowadzić do zatrzymania produkcji energii elektrycznej, ponieważ światło słoneczne nie dociera do ogniw. Ich wydajność może nawet spaść do zera, dopóki śnieg nie stopnieje lub nie zostanie usunięty. Co zatem robić w takiej sytuacji? Przeanalizujmy wszystkie scenariusze.
Śnieg na panelach fotowoltaicznych – czy i kiedy jest problematyczny?
Śnieg na panelach fotowoltaicznych to temat, który budzi wiele pytań, szczególnie w miesiącach zimowych. Czy zalegający śnieg na panelach PV rzeczywiście stanowi problem? Tak, ale nie zawsze. Jeśli pokrywa śnieżna jest cienka, często samoistnie zsuwa się z paneli, zwłaszcza jeśli panele są zamontowane pod odpowiednim kątem nachylenia. Jednak gdy panele fotowoltaiczne są pokryte grubą warstwą śniegu, która uparcie nie znika, warto podjąć działanie.
Problem ten staje się bardziej istotny w sytuacjach, gdy instalacja fotowoltaiczna znajduje się w regionach o częstych i obfitych opadach śniegu. W takich warunkach zalegający śnieg na powierzchni dachu może być trudniejszy do usunięcia, zwłaszcza jeśli nachylenie dachu jest niewielkie, co sprzyja zaleganiu śniegu na panelach. Warto jednak zauważyć, że pokrywa śnieżna często zsuwa się samoczynnie, szczególnie w dni słoneczne, kiedy to panele lekko się nagrzewają, przyspieszając topnienie śniegu.
Wpływ lokalizacji i montażu na ryzyko zalegania śniegu
Lokalizacja oraz sposób montażu instalacji fotowoltaicznej mają kluczowy wpływ na to, jak często będziesz musiał odśnieżać panele fotowoltaiczne. Panele zamontowane na południowych stokach, gdzie słońce świeci najdłużej i najintensywniej, są mniej narażone na długotrwałe zaleganie śniegu. Ważny jest również kąt nachylenia naszych paneli fotowoltaicznych – im większy, tym mniejsze ryzyko, że pokrywa śnieżna zatrzyma się na powierzchni modułów. Warto to wziąć pod uwagę już na etapie projektowania instalacji.
Również lokalizacja geograficzna ma duże znaczenie – instalacje fotowoltaiczne w regionach o łagodnym klimacie, gdzie opady śniegu są sporadyczne, będą wymagały mniej interwencji w okresie zimowym. Natomiast w górach czy na północy kraju, gdzie śnieg może zalegać dłużej, potrzeby odśnieżania mogą być częstsze. Ostatecznie, odpowiednie dobranie kąta nachylenia paneli i ich orientacji względem słońca może znacznie zredukować wpływ śniegu na wydajność całej instalacji.
W jakiej sytuacji usunięcie śniegu z paneli jest dobrą decyzją?
Czy warto odśnieżać panele fotowoltaiczne? To zależy od kilku czynników. Przede wszystkim, jeśli zalegający śnieg uniemożliwia produkcję energii przez dłuższy czas, a prognozy nie przewidują szybkiego ocieplenia, odśnieżanie paneli fotowoltaicznych może być dobrą decyzją. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy w okresie zimowym zużycie energii w domu jednorodzinnym jest wysokie, a brak produkcji energii z paneli znacząco podnosi koszty rachunków.
Warto również rozważyć odśnieżanie paneli, jeśli instalacja fotowoltaiczna znajduje się na dachu o małym nachyleniu lub jeśli poszycie dachowe jest takie, że śnieg łatwo się na nim zatrzymuje. W takich przypadkach dłuższe czekanie na naturalne stopienie śniegu może nie być najlepszym rozwiązaniem. Należy jednak pamiętać, że odśnieżanie paneli fotowoltaicznych powinno być przeprowadzane ostrożnie, aby uniknąć uszkodzeń.
Czym odśnieżać panele fotowoltaiczne?
Odśnieżanie paneli fotowoltaicznych wymaga użycia odpowiednich narzędzi, które zapewnią bezpieczeństwo zarówno dla paneli, jak i dla osoby wykonującej pracę. Do usuwania śniegu z paneli fotowoltaicznych najlepiej wykorzystać specjalne przyrządy, takie jak szczotki z bardzo miękkim włosiem. Tego typu narzędzia minimalizują ryzyko porysowania powierzchni paneli.
Należy unikać używania metalowych narzędzi, takich jak łopaty, które mogą uszkodzić szkło hartowane chroniące panele. Podobnie myjki ciśnieniowe – choć mogą wydawać się skuteczne, mogą powodować nieodwracalne uszkodzenia paneli, dlatego zdecydowanie należy ich unikać. Ważne jest, aby wybierać narzędzia, które są delikatne dla powierzchni paneli fotowoltaicznych, a jednocześnie skuteczne w usuwaniu zalegającego śniegu.
Zdecydowanie odradzane jest również używanie środków chemicznych. Usuwanie śniegu z paneli PV za pomocą agresywnych chemikaliów to wyjątkowo zły pomysł – mogą one powodować mikrouszkodzenia na powierzchni szkła, które z czasem mogą prowadzić do zmniejszenia przepuszczalności światła i obniżenia wydajności. Środki chemiczne mogą również prowadzić do korozji metalowych elementów montażowych lub ram paneli. Choć te elementy są zazwyczaj odporne na działanie czynników zewnętrznych, silne chemikalia mogą uszkodzić powłoki ochronne i przyspieszyć procesy korozji.
Jeśli konieczne jest użycie jakiegoś środka, warto zainwestować w specjalistyczne produkty przeznaczone do czyszczenia paneli fotowoltaicznych. Te środki są opracowane w taki sposób, aby nie uszkadzać powierzchni paneli i są bezpieczne zarówno dla naszej fotowoltaiki, jak i dla środowiska. Bezpieczną metodą czyszczenia paneli fotowoltaicznych jest także mycie modułów wodą destylowaną, która nie zostawia osadów mineralnych. Można ją używać samodzielnie lub w połączeniu z miękką szczotką.
Jak odśnieżyć panele fotowoltaiczne, by ich nie uszkodzić?
Nieumiejętne odśnieżanie paneli fotowoltaicznych może prowadzić do poważnych uszkodzeń, dlatego warto znać kilka podstawowych zasad. Przede wszystkim, odśnieżanie paneli powinno odbywać się delikatnie – bez użycia nadmiernej siły, aby nie uszkodzić powierzchni modułów. Najlepiej usuwać śnieg od góry do dołu, co pozwala na naturalne zsuwanie się śniegu z paneli.
Używając szczotki o bardzo miękkim włosiu, należy pamiętać, aby nie naciskać zbyt mocno na powierzchnię paneli, a jedynie delikatnie zmiatać śnieg. Warto też zwrócić uwagę, aby śnieg był usuwany na bieżąco – im dłużej zalega, tym trudniej będzie pozbyć się go z paneli fotowoltaicznych, a proces odśnieżania stanie się bardziej ryzykowny.
Bezpieczeństwo przy odśnieżaniu paneli fotowoltaicznych
Odśnieżanie paneli fotowoltaicznych na dachu niesie ze sobą ryzyko, dlatego należy podjąć odpowiednie środki ostrożności. Przede wszystkim, jeśli panele są zamontowane na wysokości, np. na stromym dachu, warto rozważyć wynajęcie profesjonalistów, którzy mają doświadczenie w tego typu pracach. Samodzielne odśnieżanie w takich warunkach może być niebezpieczne, zwłaszcza jeśli powierzchnia dachu jest śliska.
Jeśli zdecydujesz się na samodzielne odśnieżanie, zadbaj o odpowiednie zabezpieczenia – takie jak pasy zabezpieczające przed upadkiem oraz odpowiednie obuwie z antypoślizgową podeszwą. Pamiętaj, że bezpieczeństwo jest najważniejsze, a nieumiejętne odśnieżanie może prowadzić nie tylko do uszkodzenia paneli, ale również do poważnych wypadków.
Czy śnieg może korzystnie wpływać na efektywność paneli słonecznych?
Dużo powiedzieliśmy o szkodliwości śniegu i konieczności jego usuwania z paneli. Sprawiedliwie jest jednak zwrócić mu nieco honoru – w pewnym sensie śnieg może bowiem korzystnie wpływać na efektywność paneli fotowoltaicznych. W jaki sposób? Otóż powodów jest kilka:
- Efekt albedo, czyli zdolność odbijania promieniowania słonecznego przez powierzchnie Ziemi Śnieg ma bardzo wysokie albedo (około 0,8-0,9), co oznacza, że odbija większość promieni słonecznych. To z kolei sprawia, że zimą, kiedy pogoda jest mroźna i śnieżna, ale jednocześnie słoneczna, więcej światła może docierać do paneli z różnych kierunków.
- Oczyszczanie paneli. Świeży śnieg, który osadza się na panelach, a następnie topnieje i zsuwa się, może pomagać w oczyszczaniu ich powierzchni z kurzu i brudu. Czystsze panele są bardziej wydajne, ponieważ mogą lepiej pochłaniać promieniowanie słoneczne.
- Chłodzenie paneli. Śnieg, który otacza panele lub jest na ich powierzchni, może pomagać w ich chłodzeniu. Jak wspomnieliśmy na początku artykułu, panele słoneczne działają bardziej efektywnie w niższych temperaturach, ponieważ wysoka temperatura może zmniejszać ich wydajność.
Mróz i szron – czy mogą obniżać wydajność paneli?
W przypadku mrozu czy szronu nie musisz się obawiać. Co prawda mogą one wpływać na panele fotowoltaiczne, ale nie stanowią one poważnego zagrożenia dla ich funkcjonowania ani trwałości, pod warunkiem że panele są odpowiednio zamontowane i mają wysoką jakość.
Większość paneli fotowoltaicznych jest zaprojektowana tak, aby wytrzymać ekstremalne temperatury, zarówno niskie, jak i wysokie. Mróz sam w sobie nie powinien uszkodzić paneli, ponieważ są one wykonane z materiałów odpornych na niskie temperatury, takich jak szkło hartowane i aluminium. Problem może pojawić się, jeśli woda dostanie się do wewnętrznych elementów paneli i zamarznie, co teoretycznie mogłoby prowadzić do uszkodzeń, ale takie sytuacje są niezwykle rzadkie.
Szron osadzający się na powierzchni paneli może tymczasowo obniżyć ich wydajność, ponieważ blokuje dostęp światła słonecznego do ogniw fotowoltaicznych. Jednak gdy słońce się podnosi, szron zwykle szybko topnieje, a panele wracają do pełnej sprawności. W naszej szerokości geograficznej nigdy nie jest to problem długoterminowy i nie powinien wpływać na trwałość paneli. Co więcej, proces topnienia szronu może być przyspieszony przez energię cieplną paneli, które, pochłaniając promieniowanie słoneczne, mogą się delikatnie nagrzewać, co przyspiesza topnienie.
Zadbaj o bezpieczne usuwanie pokrywy śnieżnej
Odśnieżanie paneli słonecznych jest delikatnym i trudnym zadaniem, które w pewnych sytuacjach może okazać się konieczne – zwłaszcza gdy zalegający śnieg blokuje dostęp promieni słonecznych do paneli. Ważne jest jednak, aby robić to w sposób bezpieczny i z użyciem odpowiednich narzędzi, które nie uszkodzą delikatnej powierzchni modułów. Pamiętaj również, że odpowiednio zaprojektowana instalacja fotowoltaiczna, uwzględniająca lokalizację i kąt nachylenia paneli, może znacznie zredukować potrzeby odśnieżania i maksymalizować efektywność produkcji energii nawet w okresie zimowym.
