Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego na Twoim rachunku za prąd pojawia się dodatkowa pozycja – opłata mocowa? Choć może brzmieć enigmatycznie, ma ona kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego kraju. W 2025 roku opłata ta powraca na rachunki gospodarstw domowych po okresie zawieszenia. Czym dokładnie jest opłata mocowa, jakie są jej stawki w 2025 roku oraz jak wpływa na Twoje rachunki za energię elektryczną? Odpowiadamy.
Czym jest opłata mocowa?
Opłata mocowa to dodatkowy składnik rachunku za energię elektryczną, wprowadzony w Polsce w 2021 roku na mocy ustawy o rynku mocy z 8 grudnia 2017 r. Jej głównym celem jest zapewnienie stabilności dostaw energii elektrycznej poprzez finansowanie gotowości elektrowni do dostarczania mocy w godzinach szczytowego zapotrzebowania na moc.
W praktyce oznacza to, że elektrownie otrzymują wynagrodzenie nie tylko za faktycznie wyprodukowaną energię, ale również za utrzymanie gotowości do jej wytwarzania w momentach, gdy zapotrzebowanie na energię elektryczną jest najwyższe. Dzięki temu system energetyczny jest lepiej przygotowany na ewentualne awarie dużych bloków energetycznych czy nagłe skoki zużycia energii.
Opłata mocowa jest naliczana wszystkim odbiorcom energii elektrycznej – zarówno gospodarstwom domowym, jak i przedsiębiorstwom. Jej wysokość zależy od rocznego zużycia energii elektrycznej w przypadku odbiorców ryczałtowych oraz od ilości energii elektrycznej pobranej w godzinach szczytowego zapotrzebowania na moc dla pozostałych odbiorców.
Ustawa o rynku mocy – kiedy wprowadzono opłatę mocową?
Opłata mocowa została wprowadzona w Polsce na mocy ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, która weszła w życie 1 stycznia 2021 roku. Celem tej regulacji było zapewnienie stabilności dostaw energii elektrycznej poprzez finansowanie gotowości elektrowni do dostarczania mocy w godzinach szczytowego zapotrzebowania.
W styczniu 2025 roku wprowadzono nowelizację ustawy, która m.in. wprowadziła aukcje uzupełniające na rynku mocy, mające na celu zabezpieczenie mocy dyspozycyjnej w systemie energetycznym.
Zasady naliczania opłaty mocowej
Opłata mocowa jest naliczana wszystkim odbiorcom energii elektrycznej, jednak sposób jej obliczania różni się w zależności od rodzaju odbiorcy.
Gospodarstwa domowe (odbiorcy ryczałtowi)
Dla gospodarstw domowych opłata mocowa jest naliczana w formie ryczałtu, zależnego od rocznego zużycia energii elektrycznej. Stawki są ustalane na podstawie czterech przedziałów zużycia:
- poniżej 500 kWh rocznie
- od 500 do 1200 kWh rocznie
- od 1200 do 2800 kWh rocznie
- powyżej 2800 kWh rocznie
Wysokość opłaty jest ustalana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie danych z poprzedniego roku.
Firmy i odbiorcy przemysłowi (odbiorcy nieryczałtowi)
Dla firm i odbiorców przemysłowych opłata mocowa jest naliczana na podstawie ilości energii elektrycznej pobranej w godzinach szczytowego zapotrzebowania na moc, które przypadają od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 21:59, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Stawka opłaty mocowej dla tych odbiorców w 2025 roku wynosi 0,1412 zł/kWh.
Dodatkowo, odbiorcy nieryczałtowi są klasyfikowani do jednej z czterech kategorii (K1–K4) w zależności od stosunku ilości energii zużytej w godzinach szczytu do ilości zużytej poza tymi godzinami:
- K1: mniej niż 5% – 17% stawki opłaty
- K2: 5%–10% – 50% stawki opłaty
- K3: 10%–15% – 83% stawki opłaty
- K4: powyżej 15% – 100% stawki opłaty
Ile wynosi opłata mocowa w 2025 roku?
Po okresie zawieszenia opłata mocowa powróciła na rachunki gospodarstw domowych od 1 stycznia 2025 roku. Jej wysokość zależy od rocznego zużycia energii elektrycznej i została ustalona przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE).
Stawki opłaty mocowej dla odbiorców ryczałtowych
Dla gospodarstw domowych oraz małych przedsiębiorstw (grupa taryfowa G i C1 z mocą umowną do 16 kW) opłata mocowa jest naliczana w formie ryczałtu, zależnego od rocznego zużycia energii elektrycznej. Stawki na 2025 rok przedstawiają się następująco:
- do 500 kWh – 2,66 zł/miesiąc
- od 500 do 1200 kWh – 6,39 zł/miesiąc
- od 1200 do 2800 kWh – 11,44 zł/miesiąc
- powyżej 2800 kWh – 14,90 zł/miesiąc
Warto zauważyć, że dla większości gospodarstw domowych, które zużywają od 1200 do 2800 kWh rocznie, opłata wynosi 11,44 zł netto miesięcznie. To oznacza wzrost o 0,80 zł w porównaniu do stawki z 2024 roku.
Stawki dla odbiorców innych niż ryczałtowi
W przypadku odbiorców przemysłowych i pozostałych firm wysokość opłaty mocowej w 2025 roku wynosi 0,1412 zł/kWh energii pobranej w godzinach szczytowego zapotrzebowania na moc. To oznacza wzrost względem 2024 roku, kiedy stawka wynosiła 0,1261 zł/kWh.
Godziny szczytu, w których obowiązuje naliczanie, to – jak wspomniano wcześniej – dni robocze od poniedziałku do piątku, w godzinach 7:00–21:59, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Dla większości odbiorców oznacza to konieczność dokładnego monitorowania wolumenu pobranej energii elektrycznej w tych przedziałach czasowych.
W przypadku firm energochłonnych kluczowe znaczenie może mieć optymalizacja profilu zużycia energii – nie tylko ze względów kosztowych, ale również regulacyjnych. Należy pamiętać, że opłata mocowa to nie tylko koszt jednostkowy, ale także wskaźnik świadomego zarządzania konsumpcją energii elektrycznej w krajowym systemie elektroenergetycznym.
Jak zmieniała się opłata mocowa w latach 2021–2025?
Od momentu wprowadzenia opłaty mocowej w 2021 roku, jej wysokość ulegała corocznym zmianom, odzwierciedlającym rosnące koszty utrzymania stabilności dostaw energii elektrycznej oraz potrzeby modernizacyjne systemu energetycznego.
Dla gospodarstw domowych opłata mocowa naliczana jest w formie ryczałtu, zależnego od rocznego zużycia energii elektrycznej. Poniżej przedstawiamy zestawienie stawek opłaty mocowej dla poszczególnych przedziałów zużycia w latach 2021–2025:
| Roczne zużycie energii elektrycznej | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 |
| do 500 kWh | 1,87 zł | 2,37 zł | 2,38 zł | 2,66 zł | 2,86 zł |
| 500–1200 kWh | 4,48 zł | 5,68 zł | 5,72 zł | 6,39 zł | 6,86 zł |
| 1200–2800 kWh | 7,47 zł | 9,46 zł | 9,54 zł | 10,64 zł | 11,44 zł |
| powyżej 2800 kWh | 10,46 zł | 13,25 zł | 13,35 zł | 14,90 zł | 16,01 zł |
Dla odbiorców przemysłowych i dużych przedsiębiorstw opłata mocowa naliczana jest na podstawie ilości energii elektrycznej pobranej w godzinach szczytowego zapotrzebowania na moc. Stawka opłaty w 2025 roku wynosi 0,1412 zł/kWh, co oznacza wzrost o około 0,015 zł/kWh w stosunku do stawki z 2024 roku (0,1261 zł/kWh).
Czy opłaty mocowej można uniknąć?
Opłata mocowa jest obowiązkowym składnikiem rachunku za energię elektryczną dla większości odbiorców. Jednakże istnieją pewne wyjątki oraz możliwości częściowego zwolnienia z tej opłaty.
Zwolnienia dla gospodarstw domowych
Zgodnie z ustawą z dnia 23 maja 2024 roku o bonie energetycznym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia cen energii elektrycznej, gazu ziemnego i ciepła systemowego, pobór opłaty mocowej został zawieszony w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku dla odbiorców korzystających z taryfy G, w tym przede wszystkim gospodarstw domowych. Zwolnienie to zostało przedłużone do 30 czerwca 2025 roku na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 listopada 2024 roku.
Ulgi dla odbiorców przemysłowych
Dla przedsiębiorstw nadal funkcjonuje system ulg oparty na klasyfikacji odbiorców do czterech kategorii (K1-K4), w zależności od udziału energii pobranej w godzinach szczytowego zapotrzebowania. Szczegółowe zasady tej klasyfikacji opisaliśmy już wcześniej w sekcji dotyczącej sposobu naliczania opłaty.
Poza tym firmy mogą skorzystać z rozwiązań oferowanych przez tzw. agregatorów mocy w ramach programu Demand Side Response (DSR). W uproszczeniu – chodzi o dobrowolne zobowiązanie do ograniczenia poboru energii w określonych godzinach, co w praktyce pozwala nie tylko zmniejszyć wysokość opłaty mocowej, ale również uzyskać wynagrodzenie od operatora systemu przesyłowego.
Jak obniżyć wysokość opłaty mocowej?
Choć opłata mocowa jest obowiązkowa, istnieją sposoby na jej obniżenie, zwłaszcza dla odbiorców przemysłowych i przedsiębiorstw. Oto kilka strategii:
- Optymalizacja zużycia energii. Zmniejszenie poboru energii elektrycznej w godzinach szczytowego zapotrzebowania na moc (dni robocze, 7:00–21:59) może znacząco obniżyć wysokość opłaty mocowej.
- Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE). Instalacja paneli fotowoltaicznych czy innych OZE pozwala na produkcję własnej energii, redukując ilość energii elektrycznej pobranej z sieci, a tym samym zmniejszając opłatę mocową.
- Wykorzystanie magazynów energii. Magazynowanie energii w okresach niskiego zapotrzebowania i wykorzystanie jej w godzinach szczytu może pomóc w uniknięciu wysokich opłat.
- Udział w programach DSR (Demand Side Response). Przedsiębiorstwa mogą uczestniczyć w programach, które oferują wynagrodzenie za gotowość do redukcji poboru mocy w godzinach szczytu, co może przynieść dodatkowe korzyści finansowe.
- Agregacja mocy. Współpraca z agregatorami mocy umożliwia grupowe zarządzanie zużyciem energii, co może prowadzić do bardziej efektywnego bilansowania zapotrzebowania i niższych opłat.
Dla gospodarstw domowych, choć możliwości są bardziej ograniczone, inwestycje w fotowoltaikę czy zmiana nawyków zużycia energii (np. korzystanie z urządzeń elektrycznych poza godzinami szczytu) mogą przynieść oszczędności.
Czy wysokość opłaty mocowej jeszcze się zmieni?
Wysokość opłaty mocowej podlega corocznej weryfikacji przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Na 2025 rok stawka została ustalona na 0,1412 zł/kWh dla odbiorców przemysłowych oraz od 2,86 zł do 16,01 zł miesięcznie dla gospodarstw domowych, w zależności od zużycia energii elektrycznej.
Warto jednak zauważyć, że w 2025 roku opłata mocowa dla gospodarstw domowych została zawieszona do 30 czerwca 2025 roku, co oznacza, że przez pierwszą połowę roku nie będzie pobierana.
Co do przyszłości, nie ma jeszcze oficjalnych informacji o zmianach w wysokości opłaty mocowej po 2025 roku. Jednakże, biorąc pod uwagę dynamiczne zmiany na rynku energii oraz rosnące inwestycje w OZE, możliwe są korekty w strukturze i wysokości tej opłaty w kolejnych latach.
Warto śledzić komunikaty URE oraz Ministerstwa Klimatu i Środowiska, aby być na bieżąco z ewentualnymi zmianami w zakresie opłaty mocowej.
