Rozliczenie fotowoltaiki 2024 – wszystko, co musisz wiedzieć

W ostatnich latach w Polsce mamy prawdziwy boom na rozwój instalacji fotowoltaicznych. Wraz z nim pojawiają się również zmiany dotyczące rozliczania energii wprowadzonej do sieci przez prosumentów. Z początkiem lipca 2024 r. w życie weszły nowe przepisy definiujące sposoby na rozliczenie fotowoltaiki, a ich celem jest dostosowanie do standardów europejskich oraz optymalizacja wykorzystania nadwyżek energii. Nowe regulacje mają znaczący wpływ na prosumentów, zwłaszcza tych, którzy zainstalowali panele po 31 marca 2022 r.

W artykule omówimy szczegółowo dostępne systemy rozliczeniowe, w tym zasady net-billingu, które zastąpiły dotychczasowy net-metering, a także przyjrzymy się, jak wygląda proces rozliczeń z zakładem energetycznym oraz Urzędem Skarbowym. Przybliżymy też różnice w rozliczeniach dla osób prywatnych i przedsiębiorstw oraz wskażemy najważniejsze aspekty, na które warto zwrócić uwagę podczas rozliczania energii z instalacji fotowoltaicznej.

Systemy rozliczania fotowoltaiki

Rozliczanie fotowoltaiki w Polsce przeszło istotne zmiany, które wpłynęły na sposób, w jaki właściciele instalacji PV korzystają z nadwyżek energii. Zgodnie z aktualnymi zapisami Ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii (OZE), do 2037 roku możliwe będzie korzystanie z dwóch systemów rozliczania energii – net-metering i net-billing. Prosumenci, którzy zainstalowali panele fotowoltaiczne przed 31 marca 2022 roku, nadal mogą korzystać z net-meteringu przez okres do 15 lat od momentu przyłączenia instalacji. 

Net-metering – system ilościowy

Net-metering to system rozliczania fotowoltaiki, który opiera się na prostym mechanizmie: prosumenci oddają nadwyżki energii do sieci elektroenergetycznej, a w okresach mniejszej produkcji mogą odebrać ją z powrotem. Taki system działa na zasadzie “magazynowania” energii w sieci, co jest bardzo korzystne, ponieważ nadwyżkę energii elektrycznej można było rozliczyć 1:1. Ten model znacznie zwiększał opłacalność inwestycji w fotowoltaikę​.

Warto jednak zwrócić uwagę na współczynnik bilansowania, który określa, ile  energii można odebrać w systemie opustów bez dodatkowych kosztów – 80% dla instalacji o mocy do 10 kW i 70% dla tych powyżej 10 kW. Oznacza to, że operator pobiera 20-30% energii jako opłatę za “magazynowanie” nadwyżek w sieci. Jeśli zapotrzebowanie na energię przewyższa dostępne nadwyżki, prosument musi zakupić brakującą energię po cenach rynkowych.

Net-billing – system wartościowy

W nowym systemie net-billingu, preferowanym od 1 lipca 2024 roku, energia wprowadzona do sieci jest rozliczana na podstawie jej wartości, a nie ilości. Prosumenci sprzedają energię elektryczną po cenach rynkowych, które są zmienne. Oznacza to, że cena sprzedaży może być niższa w okresach wysokiej produkcji, np. latem. Z kolei, kiedy kupują energię z sieci, cena jest ustalana według stawek detalicznych, co może być mniej korzystne. Net-billing zmusza do większego monitorowania cen i optymalizacji zużycia energii na własne potrzeby, co sprawia, że inwestycja w magazyny energii staje się bardziej opłacalna.

Rozliczenie fotowoltaiki z zakładem energetycznym – roczne czy miesięczne?

Po zainstalowaniu paneli fotowoltaicznych i podłączeniu instalacji do sieci energetycznej prosument musi wybrać odpowiedni okres rozliczeniowy. W Polsce najpowszechniejsze są dwie opcje: roczne oraz miesięczne rozliczenia z zakładem energetycznym. Każda z tych opcji ma swoje zalety i wady, zależne od sposobu użytkowania instalacji oraz potrzeb energetycznych prosumenta​

Roczny okres rozliczeniowy

W rocznym okresie rozliczeniowym nadwyżki energii wytworzone przez instalację fotowoltaiczną są zbierane i bilansowane na przestrzeni całego roku. Oznacza to, że energia wyprodukowana w miesiącach o wysokim nasłonecznieniu, np. latem, może być wykorzystana w zimie, kiedy produkcja spada. Dla wielu prosumentów rozliczenie roczne jest najbardziej korzystne. Pozwala bowiem na maksymalizację wykorzystania wyprodukowanej energii bez konieczności natychmiastowego zakupu energii z sieci​.  

Miesięczny okres rozliczeniowy

Miesięczne rozliczenia z zakładem energetycznym pozwalają prosumentowi na bieżące monitorowanie produkcji i zużycia energii w krótszych odstępach czasowych. W takim systemie, nadwyżki energii są bilansowane na koniec każdego miesiąca, co może być korzystne dla prosumentów, którzy chcą mieć większą kontrolę nad swoimi rachunkami za prąd. Miesięczny okres rozliczeniowy może być jednak mniej elastyczny w porównaniu z rocznym, zwłaszcza jeśli produkcja energii w danym miesiącu znacznie przewyższa zużycie​.

Czy mogę wybrać sposób rozliczania?

Czy prosument ma prawo wyboru pomiędzy rocznym a miesięcznym okresem rozliczeniowym? W praktyce wiele zależy od oferty dostawcy energii, ponieważ niektórzy operatorzy mogą preferować jedno rozwiązanie nad drugim. Prosumenci powinni zapoznać się z ofertami największych polskich dostawców energii, takich jak PGE, Tauron, czy Energa, i wybrać opcję najlepiej dopasowaną do swoich potrzeb. Warto również skonsultować się z zakładem energetycznym, aby ustalić, czy zmiana okresu rozliczeniowego jest możliwa w trakcie trwania umowy.

Jak wygląda rozliczenie fotowoltaiki z Urzędem Skarbowym?

Rozliczenie fotowoltaiki z Urzędem Skarbowym zależy od formy własności instalacji i może znacząco wpływać na korzyści finansowe wynikające z inwestycji. Osoby prywatne mogą skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, która pozwala na odliczenie kosztów inwestycji od podstawy opodatkowania. Aby prawidłowo rozliczyć inwestycję, należy pamiętać o kilku kluczowych kwestiach:

• Limit odliczenia wynosi 53 000 zł na osobę (106 000 zł dla małżeństw rozliczających się wspólnie).
• Koszty objęte ulgą obejmują zakup i montaż paneli PV, koszty materiałów budowlanych niezbędnych do modernizacji, jak również domowe magazyny energii i inne urządzenia niezbędne do prawidłowego funkcjonowania instalacji.
• Prosumenci nie muszą płacić VAT od sprzedanej energii, o ile nie prowadzą działalności gospodarczej.

Dokumenty niezbędne do rozliczenia obejmują faktury za wszystkie poniesione koszty, a także potwierdzenie zgłoszenia instalacji do operatora sieci​.

Jak rozliczyć fotowoltaikę jako osoba prywatna?

Dla osób prywatnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, rozliczenie energii z fotowoltaiki jest stosunkowo proste. Kluczowe kroki to:

1. Skorzystanie z ulgi termomodernizacyjnej – osoby prywatne mogą odliczyć koszty związane z instalacją paneli fotowoltaicznych, magazynów energii oraz ich montażem od podstawy opodatkowania. Ważne jest, aby zgromadzić wszystkie faktury potwierdzające poniesione wydatki.
2. Rozliczanie nadwyżek energii – w systemie net-billingu osoby prywatne sprzedają nadwyżki energii do sieci po cenach rynkowych. Dochody te są zwolnione z VAT, o ile prosument nie prowadzi działalności gospodarczej.
3. Monitorowanie produkcji i zużycia energii – autokonsumpcja energii jest kluczowa, aby zminimalizować koszty związane z zakupem energii z sieci, zwłaszcza w systemie net-billingu​.

W jaki sposób z fotowoltaiki rozliczają się przedsiębiorstwa?

Rozliczanie energii z fotowoltaiki w przypadku przedsiębiorstw różni się od rozliczeń osób prywatnych ze względu na inne przepisy podatkowe oraz większe instalacje. Dla firm, które inwestują w fotowoltaikę, ważne jest nie tylko bilansowanie energii, ale także optymalizacja kosztów i dostępne ulgi podatkowe.

W przypadku przedsiębiorstw rozliczanie energii fotowoltaicznej odbywa się na zasadach podobnych do osób prywatnych, jednak z kilkoma kluczowymi różnicami:

• Koszty inwestycyjne – przedsiębiorstwa mogą uwzględnić koszty instalacji fotowoltaiki jako koszty uzyskania przychodu, co obniża podstawę opodatkowania.
• Amortyzacja – instalacja PV w przedsiębiorstwie podlega amortyzacji, co pozwala na stopniowe odliczenie wartości instalacji w kosztach działalności.
• Ulga na innowacje – niektóre firmy mogą skorzystać z ulgi na innowacje. Można je uzyskać, jeśli system fotowoltaiczny jest częścią większej strategii modernizacji energetycznej zakładu​.

Dodatkowo przedsiębiorstwa mogą być zobowiązane do naliczania VAT od sprzedaży nadwyżek energii. Jest to oczywiście bardzo istotne w kontekście bilansowania przychodów i kosztów.

O czym pamiętać, rozliczając fotowoltaikę? Podsumowanie

Rozliczanie fotowoltaiki może wydawać się skomplikowane, zwłaszcza przy wprowadzeniu nowych przepisów dotyczących systemu net-billing. Aby uniknąć problemów i maksymalizować korzyści, warto pamiętać o kilku kluczowych aspektach:

• Wybór systemu rozliczeń – upewnij się, że rozumiesz różnice między net-meteringiem a net-billingiem. W nowym systemie rozliczenie odbywa się na podstawie wartości energii. Może to wpłynąć na Twoje rachunki, zwłaszcza jeśli nie korzystasz z autokonsumpcji.
• Terminy składania dokumentów – pamiętaj, aby zgłaszać wszystkie dokumenty związane z instalacją fotowoltaiki w odpowiednich terminach. Dotyczy to zarówno rozliczeń z Urzędem Skarbowym, jak i zakładem energetycznym.
• Monitorowanie cen energii – w systemie net-billingu ceny energii mogą się zmieniać. Śledzenie rynkowych cen sprzedaży energii pozwoli Ci lepiej planować wykorzystanie energii wytworzonej przez panele​.
• Magazynowanie energii – inwestycja w magazyny energii może być korzystna, zwłaszcza w okresach, gdy ceny energii są wyższe. Dzięki temu unikasz konieczności kupowania energii po cenach detalicznych

Co jeszcze? Warto pamiętać także, że rozliczenie fotowoltaiki wymaga regularnego monitorowania zmian w przepisach oraz dostosowywania się do nowych warunków rynkowych. Autokonsumpcja oraz inwestycja w technologie magazynowania energii stają się coraz bardziej opłacalne, szczególnie w systemie net-billingu, gdzie wartość nadwyżek energii zależy od zmiennych cen rynkowych. Kluczowe jest zatem świadome podejście do zarządzania energią wyprodukowaną z pomocą odnawialnych źródeł energii. Dzięki temu możemy znacznie zwiększyć korzyści finansowe z instalacji fotowoltaicznej i przyczynić się do długoterminowej stabilności energetycznej.